Việt Nam Trước Trật Tự Thế Giới Mới

Tóm Tắt Bài Viết

• Thế đa cực phân mảnh đang thay thế “trật tự dựa trên luật lệ” bằng cạnh tranh quyền lực mở giữa Trung Quốc, Hoa Kỳ và các trục trung gian.
• Hà Nội theo đuổi “ngoại giao cây tre”: mở rộng không gian chiến lược bằng 40 thỏa thuận hợp tác với Bắc Kinh (tháng 4/2025) trong khi vẫn nâng cấp quan hệ ngoại giao với Pháp lên tầm Đối tác chiến lược Toàn Diện và tham gia sâu vào IPEF/Chip 4.
• Chuỗi cung ứng tái cấu trúc: Foxconn, Tata, Samsung, Apple tăng tốc chuyển dịch nhà máy và R&D sang Việt Nam, biến Bắc Giang – Thái Nguyên – Hà Nội thành “dual-hub” công nghệ Châu Á.
• Ba bài toán nội sinh: bẫy thu nhập trung bình, khủng hoảng khí hậu ở vùng Đồng bằng song Cửu Long (sụt lun ~ 2cm/năm), năng suất lao động < 4 %/năm.
• Khuyến nghị: đẩy nhanh luật chơi ESG/CBAM, đầu tư 50,000 kỹ sư bán dẫn, duy trì “Bốn không – Một linh hoạt” để tránh sa lầy vào cuộc đối đầu giữa các “cực quyền lực”.

Giải thích các thuật ngữ:

Thuật ngữ	Viết đầy đủ (EN)	Giải thích ngắn gọn (VN)
ABET	Accreditation Board for Engineering and Technology	Tổ chức kiểm định chương trình kỹ thuật–công nghệ; chuẩn tham chiếu khi nói tới “kỹ sư đạt chuẩn ABET”.
AI Act	Artificial Intelligence Act (EU)	Đạo luật Liên minh Châu Âu điều chỉnh phát triển & sử dụng AI, đặt yêu cầu an toàn—minh bạch.
ASEAN	Association of Southeast Asian Nations	Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á gồm 10 thành viên.
BRI	Belt and Road Initiative	Sáng kiến “Vành đai & Con đường” của Trung Quốc về hạ tầng và kết nối kinh tế.
BRICS Plus	Brazil–Russia–India–China–South Africa (+ các thành viên mở rộng)	Khối kinh tế đang nổi thách thức G7; “Plus” ám chỉ mở rộng sang Ả-rập Xê-út, Ai Cập…
CBAM	Carbon Border Adjustment Mechanism	Cơ chế điều chỉnh thuế carbon tại biên giới của EU; buộc hàng nhập khai báo & trả phí CO₂.
CHIPS Act	Creating Helpful Incentives to Produce Semiconductors Act (US)	Gói 52 tỷ USD trợ cấp sản xuất chip, siết xuất khẩu công nghệ cao sang TQ.
Chip 4	Chip Quadrilateral Alliance	Nhóm hợp tác bán dẫn Mỹ-Nhật-Hàn-Đài Loan; VN tìm “ghế quan sát”.
CIF	Cultural Influence Fund	Quỹ Ảnh hưởng Văn hoá (20 triệu USD/năm) hỗ trợ phim, web-series VN.
CPTPP	Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership	Hiệp định thương mại tự do 11 nước Thái Bình Dương (có VN).
ESG	Environmental • Social • Governance	Bộ tiêu chí phát triển bền vững; nền tảng đáp ứng CBAM, gọi vốn xanh.
FDI	Foreign Direct Investment	Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.
GDP	Gross Domestic Product	Tổng sản phẩm quốc nội – thước đo quy mô kinh tế.
GHG	Greenhouse Gas	Khí nhà kính; chuẩn GHG Protocol dùng đo phát thải CO₂.
GRI	Global Reporting Initiative	Bộ tiêu chuẩn báo cáo tính bền vững (phổ biến với ESG).
IDC	Internet/Data Center	Trung tâm dữ liệu – hạ tầng lưu trữ & xử lý dữ liệu nội địa.
IPEF	Indo-Pacific Economic Framework	Khuôn khổ kinh tế 14 nước do Mỹ dẫn dắt (gồm VN).
IRA (US)	Inflation Reduction Act	Luật chống lạm phát Mỹ 2022; trợ giá năng lượng sạch, pin.
ISR	Intelligence • Surveillance • Reconnaissance	Năng lực trinh sát–giám sát–tình báo (vệ tinh, UAV…).
ISO 14064-1	International Organization for Standardization 14064-1	Tiêu chuẩn đo & báo cáo khí nhà kính cấp tổ chức.
ISSB	International Sustainability Standards Board	Cơ quan ban hành chuẩn báo cáo ESG toàn cầu (IFRS-S1/S2).
MDA	Maritime Domain Awareness	Nhận thức tình hình hàng hải (theo dõi tàu, an ninh biển).
MOU	Memorandum of Understanding	Biên bản ghi nhớ hợp tác, chưa ràng buộc pháp lý.
OSAT	Outsourced Semiconductor Assembly & Test	Khâu đóng gói & kiểm thử chip – vị trí VN đặt mục tiêu dẫn đầu ASEAN.
ODA	Official Development Assistance	Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (lãi suất thấp/viện trợ).
RCEP	Regional Comprehensive Economic Partnership	FTA 15 nước châu Á-Thái Bình Dương (ASEAN + 5).
R&D	Research & Development	Nghiên cứu & phát triển sản phẩm – chỉ tiêu bắt buộc thu hút FDI tier-2.
SAR	Synthetic Aperture Radar	Công nghệ radar khẩu độ tổng hợp; vệ tinh LOTUSat-1 sử dụng để chụp ảnh mọi thời tiết.
SME	Small & Medium-sized Enterprise	Doanh nghiệp nhỏ & vừa – trọng tâm chương trình “30 k Digital-SME”.
SOE	State-Owned Enterprise	Doanh nghiệp nhà nước.
STEM	Science • Technology • Engineering • Mathematics	Ngành học Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán.
TFP	Total Factor Productivity	Năng suất các nhân tố tổng hợp – thước đo hiệu quả kinh tế vượt lao động & vốn.
UNCLOS	United Nations Convention on the Law of the Sea (1982)	Công ước LHQ về Luật Biển – cơ sở VN bảo vệ chủ quyền Biển Đông.
UpCoM	Unlisted Public Company Market	Sàn giao dịch cổ phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết chính thức tại HOSE/HNX.
WTO	World Trade Organization	Tổ chức Thương mại Thế giới – hệ thống giải quyết tranh chấp đa biên (đang tê liệt cơ quan phúc thẩm).

Khung “Trật Tự Thế Giới Mới”

Từ “Đơn Cực” tiến tới “Đa Trục” và “Phân Mảnh”

Ba thập niên sau Chiến Tranh Lạnh, bức tranh quyền lực toàn cầu đã rẽ khỏi đường thẳng “đơn cực Hoa Kỳ” – đặc trưng bởi WTO, Bretton Woods và các chuẩn tự do – để xoay vào một mê cung đa trục. Ở trung tâm mê cung:

1. Hoa Kỳ dẫn dắt chuỗi giá trị công nghệ – tài chính bằng tứ giác IPEF, Chip 4 và các đạo luật nội địa như CHIPS Act, Inflation Reduction Act.
2. Trung Quốc xây hành lang lục địa (BRI), củng cố BRICS Plus và tung “vành đai công nghiệp” ở chính sườn Đông Nam Á.
3. EU từ bỏ vai trò “mỏ neo quy chuẩn” thuần túy, trở thành “người thu thuế carbon” với CBAM và đạo luật AI Act.
4. Ấn Độ – Úc – Nhật kết cụm “trục kết nối ít va chạm” (critical minerals, an ninh hàng hải, bán dẫn).
5. ASEAN – 680 triệu dân – trở thành trường đua khốc liệt, nhưng cũng là phòng thí nghiệm hợp tác linh hoạt.

Kết quả: thay vì hai phe cứng đối đầu, thế giới hình thành nhiều “đường băng” (runway) – mỗi tấm có độ nhám và vận tốc khác nhau; quốc gia nào bước sai thảm, đôi giày kinh tế bị mài mòn.

Khoảng trống định chế và cạnh tranh chuẩn mực

• Kinh tế: WTO tê liệt chức năng phán xét; các hiệp định khu vực (CPTPP, RCEP, IPEF) chồng lấn, tạo “mạng lưới chéo” bất tuân.
• Công nghệ: Chuẩn bán dẫn <10 nm và nền tảng AI lõi chịu kiểm soát xuất khẩu; quốc gia muốn vươn lên phải tự phát triển “nấc trung gian” (OSAT, chip lưng).
• Khí hậu & ESG: CBAM buộc hàng hóa gắn “nhãn carbon”; GHG Protocol chuẩn hóa khâu đo – tính – báo cáo. Ai chậm sẽ trả phí hoặc mất thị phần.
• An ninh: Biển Đông, Eo biển Malacca và Đài Loan trở thành ba “điểm nghẽn” – một sự cố cũng đủ làm đứt gãy chuỗi cung ứng, bốc hơi hàng tỷ đô.

Vị thế và cơ hội mở ra cho Việt Nam

Việt Nam nằm đúng giao lộ các luồng lực:

Thước đo	Con số 2025	Hàm ý đòn bẩy
Xuất khẩu sang Mỹ	≈ 31 tỷ USD (Q1)	Áp lực từ “China-plus-Vietnam”; phải chứng minh xuất xứ sạch
Nhập siêu từ TQ	≈ 43 tỷ USD	Áp lực lệ thuộc linh kiện; cần mở rộng nguồn từ khối ASEAN
FDI công nghệ cao	~26 % tổng FDI	Phải vọt lên ≥ 40 % để thoát bẫy gia công
Tốc độ lún ĐBSCL	1 – 3 cm/năm	Khí hậu không còn là nguy cơ xa vời, mà là chi phí hiện hữu

Chiến lược sống còn không phải chọn phe, mà thiết kế trạng thái “uốn nhưng không gãy”:

1. Bốn Không – Một Linh hoạt ⇒ giữ “biên an toàn” quân sự.
2. Dual-Hub công nghệ ⇒ hút FDI tier-2 (thiết kế, kiểm thử) để tăng giá trị gia tăng.
3. Sức mạnh mềm + dữ liệu nội ⇒ dựng “lá chắn mềm” (phim ảnh, Esport, LOTUSat-1) nhằm bù đắp điểm yếu phần cứng “quân sự”.
4. ESG/CBAM first-mover ⇒ biến compliance thành vũ khí xuất khẩu.

Phần kế tiếp sẽ đi sâu vào Ba Nguyên tắc đối ngoại cố định – nền móng để Việt Nam xoay trục mà không đánh mất trọng tâm chủ quyền.

Ba Nguyên Tắc Đối Ngoại Cố Định Của Việt Nam

Độc Lập – Tự Chủ – Hòa Bình

Nguyên tắc này được xác lập nhất quán từ Đại hội VI (1986) khi Đảng Cộng Sản Việt Nam khởi động chương trình Đổi Mới và được tái khẳng định ở Đại hội XIII (2021) cũng như trong các văn kiện định hướng 2021-2025. Thông điệp cốt lõi:

• Không đánh đổi chủ quyền đất nước lấy lợi ích kinh tế ngắn hạn.
• Tạo lập môi trường hòa bình, ổn định lâu dài cho phát triển.

Hiện thực 2025 – tính đến thời điểm hiện tại của năm 2025, Việt Nam đã ký kết khoảng 124 văn kiện thỏa thuận song phương trong đó không có bất cứ thỏa thuận nào cho phép đặt căn cứ quân sự nước ngoài, nhất quán với cam kết “không liên minh quân sự, không cho nước ngoài đặt căn cứ, không dựa vào nước này để chống nước kia” (4-Không).

Hàm ý chiến lược:

• Không rơi vào bẫy phụ thuộc sức mạnh “cứng”: khi các cường quốc kìm chân lẫn nhau, Việt Nam có không gian nâng cấp cơ sở hạ tầng và công nghệ số.
• Tranh thủ “thời gian chiến lược”: khi các cường quốc kìm chân lẫn nhau, Việt Nam có không gian nâng cấp cơ sở hạ tầng, công nghệ số.
• Bài học cho doanh nghiệp & giới trẻ: đừng để phụ thuộc một chiều về đơn hàng hoặc nguồn vốn; duy trì “mức tự chủ tối thiểu” (minimum viable sovereignty) về tài chính và dữ liệu.

Đa Phương Hóa – Đa Dang Hóa

Khái niệm – Không chọn phe, mở nhiều cửa để không cửa nào khống chế. Văn kiện XIII nêu rõ: “Chủ động, tích cực hội nhập toàn diện, sâu rộng nhưng có chọn lọc” Chỉ số 2025

Loại quan hệ	Số đối tác	Thay đổi 2015 → 2025	Ghi chú
Đối tác Chiến lược Toàn diện (CSP)	7	+4	Thêm Pháp (4/2025)
Đối tác Chiến lược (SP)	18	+9	Gồm Ấn Độ, Đức, Úc…
Đối tác Toàn diện (CP)	12	+6	Gồm Hoa Kỳ, Canada…

Điểm nhấn 2025

• 40 MOU Việt Nam–Trung Quốc về hạ tầng và chuỗi cung ứng ký tháng 4/2025 – khai thác RCEP nhưng kèm cơ chế kiểm soát nợ vi mô.
• Nâng cấp quan hệ Pháp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện (CSP) – mở đường cho chuyển giao công nghệ quốc phòng (tàu ngầm Scorpène-E) và chuỗi giá trị xanh (hydrogen).
• Tham gia sâu IPEF & Chip 4 với Hoa Kỳ: đang tiếp nhận gói đào tạo 50 000 kỹ sư bán dẫn giai đoạn 2025-2030.

Rủi ro cần quản trị

1. Quá tải ngoại giao – nhiều cơ chế họp, nguồn lực cán bộ hạn chế.
2. Giao thoa lợi ích – áp lực điều phối khi lợi ích Trung Quốc xung đột chuẩn xanh EU hoặc chuẩn lao động Hoa Kỳ.
3. “Trượt khung” thông tin – nếu truyền thông nội địa không giải thích đúng, dễ xuất hiện nghi ngờ “ngả phe”.

Khuyến nghị

• Ưu tiên hiệu quả chứ không số lượng; rà soát cơ chế ủy ban liên chính phủ, loại bỏ hoặc gộp các cơ chế hoạt động chưa được hiệu quả.
• Mô hình “tam giác cân bằng”: luôn duy trì ít nhất ba đối tác lớn trong mỗi lĩnh vực (công nghệ, an ninh, tài chính) để tránh bị phụ thuộc.

Ngoại giao “Văn hóa” và “Sức mạnh mềm”

Từ định vị sang hành động – Quy định tại Chiến lược Văn hóa Đối ngoại 2022, đến 2025 mục tiêu “Nâng xếp hạng Soft Power Index lên nhóm 30-35 thế giới”.

Thành quả 2025

• Liên hoan Phim Cannes 2025: phim hoạt hình Tre Xanh giành Giải Quay phim Xuất sắc; đoàn xúc tiến điện ảnh “Vietnam – Dynamic Asia” gây tiếng vang, định vị Việt Nam là xưởng quay mới của Đông Nam Á.
• Ẩm thực: “Phở Việt” vào Top 10 món được order nhiều nhất trên ứng dụng food-delivery toàn cầu (Q1/2025).
• Thể thao: Đội esport Việt vô địch SEA Major 2025, livestream đạt 4,2 triệu view cùng lúc – mở sân khấu quảng bá hình ảnh Gen Z.

Cơ chế thúc đẩy

Trụ cột	Công cụ 2025	Tác động dự kiến
Điện ảnh & nội dung số	Quỹ Ảnh hưởng Văn hóa (CIF) 20 triệu USD/năm	Nuôi 12 phim, 18 web-series xuất khẩu
Ẩm thực & du lịch	Chiến dịch “50 City Food Hubs”	+15 % khách quốc tế tới 2026
Esport & âm nhạc	Liên minh hãng game – VTVcab	Tăng độ phủ nhóm 15-30 tuổi

Bài học khai thác cho độc giả trẻ

• Sức mạnh mềm bắt đầu từ mỗi creator: nếu bạn dựng kênh TikTok ẩm thực, bạn đang trở thành “đại sứ” chi phí 0 đ.
• Dữ liệu văn hóa = tài sản: thu thập insight người xem, tạo IP gốc trước khi ký license với Netflix, Crunchyroll.

Kết nối tới các phần tiếp theo

Ba nguyên tắc trên hình thành “khung xương” cho mọi quyết sách — từ việc Hà Nội chọn đối tác đóng tàu ngầm đến việc start-up Việt gọi vốn. Phần 3 sẽ mổ xẻ cách những nguyên tắc này vận hành trên bốn trục quyền lực (Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU, Ấn-Úc-Nhật) và cách cá nhân hoá chiến lược cho doanh nghiệp Việt trong giai đoạn 2025-2030.

Vị Thế Của Việt Nam Trên Bốn Trục Quyền Lực (2025-2030)

Mục tiêu của phần này nhằm mổ xẻ động lực, cơ hội và rủi ro của từng trục – để Chính phủ, doanh nghiệp và cá nhân xác định đòn bẩy hành động chứ không chỉ “đọc tin”.

Trục Trung Quốc –“Vừa gần – vừa ngại”

Chỉ báo 2025	Giá trị	Ý nghĩa chiến lược
Gói ≈ 40 MOU ký tháng 4/2025	Tập trung sản xuất – chuỗi cung ứng – đường sắt	Bắc Kinh muốn khóa Việt Nam vào vành đai CN–logistics dọc biên giới & cảng nước sâu
Thặng dư thương mại của TQ với VN	≈ 43 tỷ USD (2024)	Áp lực nhập siêu → rủi ro “lệ thuộc cung ứng”
Đầu tư FDI luỹ kế của TQ	26,5 tỷ USD (xếp #6)	Chưa quá lớn → còn “biên linh hoạt” đàm phán

Cơ hội

1. Kéo vốn hạ tầng đường sắt Lào Cai–Hà Nội–Hải Phòng (giảm chi phí logistics 15 %).
2. Tham gia chuỗi linh kiện EV (pin LFP, nam châm, đất hiếm) do TQ dẫn dắt.

Rủi ro / Kiểm soát

• Nợ hạ tầng: chỉ vay ODA cố định lãi suất, tránh đổi tài nguyên lấy đường.
• Biển Đông: ràng buộc MOU không mặc định “đồng thuận chính trị” về chủ quyền; tách kênh kinh tế và an ninh.

Khuyến nghị cho SME

• Nguồn hàng TQ → đa dạng thêm ASEAN để tránh rủi ro kiểm soát xuất xứ.
• Đàm phán giá CIF/FOB gắn điều khoản “dual-sourcing” phòng gián đoạn.

Trục Hoa Kỳ – “Chip, Clean & Capital”

Chỉ báo 2025	Giá trị	Ý nghĩa chiến lược
Cam kết đào tạo 50 000 kỹ sư bán dẫn tới 2030	Cung lao động kỹ thuật cao → hấp thụ FDI bán dẫn
Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ (Q1/2025)	31,4 tỷ USD; +17 % YoY	Vẫn hưởng ưu đãi GSP + “China-plus-Vietnam”
Báo động thuế chống bán phá giá lên thép, gỗ	Mức đe dọa 46 %	Nguy cơ “thẻ vàng” xuất xứ với nhà máy TQ đội lốt VN

Cơ hội

• Chớp thời cơ “friend-shoring” chuỗi bán dẫn và AI edge device.
• Tiếp cận quỹ Clean Energy Transition của Mỹ (2 tỷ USD cho ASEAN).

Rủi ro / Kiểm soát

• Mỹ siết quy tắc xuất xứ → doanh nghiệp phải chứng minh tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa.
• Dao động chính sách khi vào năm bầu cử 2026 – 2028.

Lộ trình hành động cho DN

1. Thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc (blockchain đơn giản đủ audit).
2. Tham gia cụm R&D Hà Nội hoặc Đà Nẵng để “gài chân” trong hệ sinh thái chip.

Trục EU (đầu tàu Pháp) – Chuẩn “Xanh” và Công nghệ Quốc Phòng

Sự kiện then chốt	Tác động
Nâng cấp quan hệ VN-Pháp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện (10/2024) và 12 thỏa thuận mới nhân chuyến thăm 5/2025	Mở kênh chuyển giao công nghệ quốc phòng (tàu ngầm Scorpène-E), năng lượng hạt nhân nghiên cứu, hydrogen xanh
CBAM giai đoạn chuyển tiếp 2024-2026	Ngành thép, xi-măng VN đối mặt chi phí carbon 60–90 €/tấn từ 2026

Chiến lược tiếp cận

• SME xuất khẩu: đầu tư hệ thống đo đếm CO₂ từ 2025, khai báo thử trên cổng CBAM để tránh “phí phạt” hậu kiểm.
• Chính phủ: thúc đẩy “Chương trình Digital ESG” – cho phép doanh nghiệp tải bộ mẫu báo cáo chuẩn EU miễn phí.
• Khối quốc phòng: duy trì nội hàm “quốc phòng tự vệ” → mua vũ khí Pháp nhưng không ràng liên minh.

Trục Ấn Độ – Úc – Nhật – “Ba chân kiềng cân bằng”

Trụ cột	2025 Highlight	Lợi ích cho VN
Ấn Độ	Viện trợ 1 vệ tinh viễn thám & gói credit 500 triệu USD đóng tàu tuần duyên	Củng cố ISR Intelligence, Surveillance, Reconnaissance; giảm phụ thuộc GPS Mỹ
Úc	Thỏa thuận chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng (nickel, lithium) 2025-2030	Bảo đảm nguyên liệu pin EV, giảm rủi ro Trung Quốc độc quyền
Nhật	Gói ODA 3,5 tỷ USD Metro HCM-2 & cảng Lạch Huyện giai đoạn 3	Nâng năng lực logistics, củng cố vị thế “hub thay Trung Quốc”

Cách tận dụng

• Start-up công nghệ: kết nối quỹ JICA, ADB để lấy vốn hạt giống “chuyển đổi xanh”.
• SME nông sản: khai thác ưu đãi thuế 0 % từ CPTPP với Úc/NZ; kèm chứng chỉ Carbon-Neutral để premium pricing.

Tương tác trục – ma trận cơ hội / rủi ro

Cặp “lực kéo – lực đẩy”	Cơ hội (đòn bẩy)	Rủi ro (cần trung hòa)
Mỹ ↔ Trung	“China-plus-Vietnam” trong điện tử, AI	Thuế chống lẩn tránh xuất xứ, căng thẳng Biển Đông
EU ↔ Trung	CBAM ép VN xanh hóa, nhưng TQ cung cấp thiết bị năng lượng rẻ	“Kẹp thịt”: nhập thiết bị TQ, bán SP xanh EU dễ bị tố “dumping”
Nhật/Úc ↔ Trung	Nhật tài trợ hạ tầng, Úc cung ứng khoáng sản => giảm phụ thuộc TQ	TQ phản ứng bằng hạn ngạch đất hiếm & nông sản

Lộ trình hành động gợi ý (2025-2027)

Đối tượng	Q2-2025	2026	2027
Chính phủ	Rà soát 9 cơ chế liên chính phủ kém hiệu quả, gộp hoặc hủy	Ban hành Luật Chống Ép Buộc Kinh Tế	Kho bạc xanh phát hành 1 tỷ USD trái phiếu khí hậu
Tập đoàn & SOE	Thiết lập hệ thống ESG theo chuẩn CBAM	Đầu tư joint-venture bán dẫn với Mỹ/Japan	Tăng nội địa hóa linh kiện > 40 %
SME	Truy xuất nguồn gốc CO₂, dual-source China-ASEAN	Đăng ký sáng chế tại IP Vietnam + WIPO Green	IPO mini-bond trên thị trường UPCoM xanh
Nhân sự trẻ	Học khóa Chip Design (Coursera, Việt-Mỹ)	Thi lấy chứng chỉ ESG Reporting	Tham gia mạng lưới cố vấn Thanh niên ASEAN-EU

Key Takeaways

1. Không có “phe an toàn” – chỉ có thế cân bằng do chính Việt Nam thiết kế.
2. Công nghệ bán dẫn & chuẩn xanh là hai “đường cao tốc” bắt buộc phải nhập cuộc, không nhập cuộc = tụt hậu.
3. Sức ép xuất xứ & CBAM biến compliance thành lợi thế cạnh tranh cho ai hành động sớm.

Cấu trúc Kinh tế mới – Từ “China + 1” tới “Dual Hub” Việt Nam

Đích không chỉ là “chạy khỏi Trung Quốc” mà trở thành bánh răng chủ lực trong chuỗi giá trị toàn cầu – nhất là điện tử, bán dẫn và logistics.

Cụm Điện tử & Bán dẫn – Bắc Giang ↔ Thái Nguyên ↔ Hà Nội

Chỉ báo 2025	Thực trạng	Hệ quả chiến lược
Apple dự kiến sản xuất 5 % MacBook & 65 % AirPods tại VN cuối 2025	Lưới cung ứng Foxconn, Luxshare, Goertek trải dọc Bắc Giang – Bắc Ninh	Việt Nam chiếm vị trí “hub di động” số 1 ngoài TQ
Foxconn tăng vốn VN để lắp ráp AI-server & thiết bị Apple	Giải ngân mới > 500 triệu USD (tháng 4-2025)	Khóa chặt lòng tin đối tác Mỹ trước rủi ro thuế quan
Samsung hoàn tất trung tâm R&D 220 triệu USD tại Hà Nội Q3-2025	Tuyển 3 000 kỹ sư 5G/AI, dự tính tiết kiệm 30 % chi phí R&D khu vực	Việt Nam lên “bảng A” về thiết kế sản phẩm, không chỉ gia công
Kế hoạch 50 000 kỹ sư bán dẫn (2025-2030)	Bộ KH-CN + đối tác Nhật Rapidus khởi động huấn luyện 2025	Giảm điểm nghẽn nhân lực, hút fabs tier-2

Ý nghĩa

• Điện tử tiêu dùng: Việt Nam trở thành “dual hub” – lắp ráp khối lượng lớn (Foxconn) + thiết kế/kiểm thử (Samsung, Rapidus).
• Bán dẫn: mục tiêu 20 % IC đóng gói khu vực ASEAN vào 2030 khả thi nếu hoàn tất cụm khu công nghệ cao Hòa Lạc giai đoạn 2.

Khuyến nghị cho DN nội địa

1. Điểm vào chuỗi: tham gia linh kiện phụ trợ (housing, PCB) – vốn tối đa 2 triệu USD có thể đạt chứng chỉ Apple MFi sau 18 tháng.
2. Liên danh nhân lực: cấp học bổng “work-study” với Samsung/NTT – cam kết 3 năm làm việc đổi 50 % học phí.

Logistics & Cảng nước sâu – Mảnh ghép “ra biển lớn”

Dự án	Tiến độ	Tác động tới “dual hub”
Lạch Huyện Phase 3–4 (Hải Phòng)	Terminal 3-4 bàn giao 2025; kế hoạch thêm T5-T6 đến 2030	Tăng công suất 1,5 → 3 triệu TEU; giảm 15 % chi phí container so TQ
Cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn (mở rộng)	Hoàn thành 2026	Kết nối biên giới TQ ↔ Bắc Giang “hub Apple” trong 3 giờ
Đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng	Đang PFS; vốn TQ đề xuất 2,3 tỷ USD	Rút hành trình container Tây Bắc ↔ cảng xuống < 8 giờ

Điểm then chốt

• Việt Nam phải “đẩy hàng ra thẳng biển” thay vì trung chuyển qua Thâm Quyến.
• Cảng nước sâu + hạ tầng hậu cần tạo lá chắn thuế quan: khi Mỹ/EU đánh thuế xuất xứ TQ, container đóng dấu VN có đường riêng.

ESG & CBAM – Vé vào thị trường cao cấp

Mốc CBAM	Yêu cầu	Tác động tới VN
10/2023 – 12/2025	Báo cáo CO₂ quý (không đóng phí)	DN thép/xi-măng phải chuẩn bị dữ liệu
2026 (đề xuất lùi 2027)	Mua chứng chỉ carbon cho mỗi tấn CO₂	Nguy cơ tăng giá xuất khẩu 60–90 €/tấn
2027 → 2030	Mở rộng sang nhôm, hoá chất	Chèn chi phí cho 30 % kim ngạch công nghiệp

Chiến lược đáp ứng

• Chính phủ: vận hành sàn carbon nội địa 2025, phân bổ quota cho thép, điện, xi-măng để DN có “đồ nghề” đối chứng.
• Doanh nghiệp: đầu tư đo lường & PPA điện tái tạo sớm (giá RE I-REC ≤ 2 USD / MWh 2025); chi phí thấp hơn mua CBAM sau này.

Bức tranh Dual Hub 2025-2030

Thành tố	Trung Quốc	Việt Nam	Cách VN “bổ” vào chuỗi
Sản xuất linh kiện cao cấp (SoC, camera)	Ưu thế fabs, thiết kế	Chưa mạnh	Đẩy mạnh đóng gói, kiểm thử IC (OSAT)
Lắp ráp cuối & kiểm định	Tiếp tục nhưng lương tăng 6-8 %/năm	Lương ~ 50 % TQ, ưu đãi thuế	Nhận đơn hàng iPad, MacBook, AI server
R&D sản phẩm	Shenzhen, Shanghai	Hà Nội R&D (Samsung), thiết kế vi cơ	Chiêu mộ kỹ sư Việt kiều + quỹ CIF Tech
Logistics – Cảng	Shenzhen, Ningbo (chi phí rẻ)	Lạch Huyện, Cái Mép, Long An	Cắt cung đường 3-5 ngày tới US West Coast

Nguyên tắc vận hành

1. Không thay thế Trung Quốc → song hành: chia chuỗi giá trị theo “độ nhạy thuế” & “độ tự động hóa”.
2. Gói khuyến khích 3F: Fast-lane thủ tục, Free-duties linh kiện xanh, Flex-tax cho R&D → giữ đà “dual hub”.

Key Takeaways cho độc giả hành động

• Nếu bạn là kỹ sư: học nhanh Verification & Test Engineering – mảng OSAT sẽ thiếu 8 000 vị trí mới/năm đến 2027.
• Nếu bạn là chủ nhà máy SME: ưu tiên chứng nhận ISO 14064-1 (khí nhà kính) trước 2026, rẻ hơn 40 % so với năm 2027.
• Nếu bạn là nhà hoạch định: bảo đảm hoàn tất quy hoạch Logistics Cảng-Sân bay trục Bắc Giang-Hải Phòng → cam kết EVFTA về thời gian thông quan 24 giờ.

An ninh & Ngoại giao Quốc phòng – “Bốn Không, Một Linh hoạt” trong thực địa 2025 → 2030

Nguyên tắc “Bốn Không – Một Linh Hoạt” tái khẳng định tại Shangri-La 2025

• Không liên minh quân sự
• Không cho nước ngoài đặt căn cứ
• Không dùng vũ lực hoặc đe doạ dùng vũ lực
• Không liên minh với nước này chống nước khác
• Linh hoạt : “có thể xem xét các quan hệ quốc phòng-an ninh cấp thiết khi chủ quyền bị đe dọa”

Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang nhắc lại khung này tại Đối thoại Shangri-La (Singapore, 31-5-2025) và khẳng định Việt Nam kiên định “giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, dựa trên UNCLOS 1982”

Biển Đông 2024-2025 – cảnh báo cấp độ cao về “điểm nóng”

Thời điểm	Sự kiện	Thông điệp rút ra
5-5-2025 – Sandy Cay: Hà Nội ra công hàm phản đối hoạt động của TQ và Philippines quanh bãi cát Sandy Cay (Trường Sa)	Việt Nam “nói lớn hơn” – sẵn sàng công khai phản đối cả đồng minh tiềm năng nếu chạm đến chủ quyền
29-5-2025: Trung Quốc trương cờ rồi rút khỏi Sandy Cay, Mỹ gọi hành động “đáng lo ngại”	Bắc Kinh thử ngưỡng phản ứng, tạo tiền lệ cho các đợt chiếm đóng chớp nhoáng
Q1-2025: Ba lần tàu Ngư chính TQ cắt mặt tàu Kiểm ngư VN cách < 20 m tại khu vực Bãi Tư Chính	Rủi ro va chạm tăng, cần năng lực ISR* & quy trình kiểm soát khủng hoảng

*ISR = Intelligence, Surveillance, Reconnaissance.

Tam giác bù trừ “Pháp-Ấn-Úc”

Đối tác	Gói/Thỏa thuận 2024-2025	Lý do Phù hợp	Nấc thang tiếp theo
Pháp	Nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, ký 14 hiệp định (26-5-2025) – bao gồm quốc phòng, vệ tinh EO, chuyển giao công nghệ tàu ngầm mini	Paris muốn định vị “con đường thứ ba” ở Ấn-Độ Dương-Thái Bình Dương; Việt Nam cần đa dạng nguồn vũ khí & chuẩn NATO-compatible	Hoàn tất kế hoạch vệ tinh EO cùng Airbus-CNES (ký 26-5-2025) để tăng năng lực giám sát biển
Ấn Độ	Giữ hiệu lực 500 triệu USD LoC quốc phòng; 2025 bàn giao 3 tàu tuần duyên đóng tại L&T, huấn luyện phi công Su-30 & Không quân VN	Lợi ích “đối trọng TQ” + chia sẻ kinh nghiệm vận hành Su-30, BrahMos	Đẩy nhanh trạm theo dõi vệ tinh ISRO ở Ninh Thuận (khởi động lại 2025)
Úc	Thỏa thuận chia sẻ maritime domain awareness (MDA) ký 2024; mở rộng đào tạo sĩ quan & an ninh mạng trong khuôn khổ quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện 2023 → 2025	Canberra cần “đối tác tiền tiêu” trước Biển Đông; Việt Nam hưởng lợi từ dữ liệu AIS, ảnh radar	Kết nối trực tiếp hệ thống SeaVision vào Trung tâm MDA Hải Phòng (trước 2027)

Nâng cấp năng lực giám sát & răn đe

Năng lực	Tình trạng 2025	Nút thắt	Hướng giải
ISR không gian	Hợp đồng 680 triệu USD mua 2 vệ tinh trinh sát SAR + quang học từ Israel IAI ký 3-2025	Thiếu trạm điều khiển băng Ku	Xây ground-station liên kết Starlink (đàm phán 4-2025)
Chống xâm nhập vùng xám	256 tàu Kiểm ngư/CSB ≤ 2.000 tấn; thiếu UAV tầm trung	Giám sát 24/7 không liên tục	Ưu tiên UAV VT-Patroller (Pháp) & drone VTOL < 2,5 triệu USD/chiếc
Tàu ngầm	6 Kilo-class (Nga) hết vòng bảo dưỡng lớn 2026	Thiếu AIP / tên lửa hành trình	Thử nghiệm module AIP mini-Scorpène E (đang đàm phán Pháp-Naval Group)

Kịch bản 2025-2030 & “điểm đòn bẩy”

Kịch bản	Xác suất	Tác động	Đòn bẩy VN nên kích hoạt
“Vùng xám nâng cấp” – TQ lập tiền đồn bán kiên cố tại Sandy Cay	Cao	Mở thêm hộp cát xung đột, chèn Philippines & VN	Kích “linh hoạt”: MDA chung với Úc-Nhật, đưa vụ việc ra ITLOS
“Khóa cổ CBAM” – EU áp thuế carbon thép VN 2027	Trung	Xuất khẩu thép giảm 30 %	Sử dụng MOU quốc phòng-ESG với Pháp ép mở quỹ chuyển đổi xanh 500 triệu EUR
“Bẫy Liên minh” – Mỹ đề nghị tham gia cấu phần phòng thủ tên lửa Ấn-Thái 2028	Thấp-Trung	Nguy cơ vi phạm “Không liên minh”	Giữ Bốn Không, chấp nhận chia sẻ dữ liệu (không triển khai phần cứng)

Thông điệp cho các tầng độc giả

• Cơ quan nhà nước: Cần bộ quy trình xử lý va chạm vùng xám (ROE màu da cam) trước 6-2026 để tránh ngòi nổ ngoài ý muốn.
• Doanh nghiệp quốc phòng tư nhân: Thị trường UAV tầm trung ước 200 chiếc tới 2030 – cơ hội nội địa hoá 40 %.
• Cá nhân trẻ: Kỹ năng cyber-OSINT, GIS & phân tích ảnh vệ tinh sẽ khát nhân lực – học ngay trước khi nhu cầu bùng nổ.

Quyền lực Mềm & Chuyển đổi Số – “Lá chắn mềm” của Việt Nam

• Xếp hạng 52 trên Global Soft Power Index 2025 của Brand Finance, tăng 9 bậc nhờ bùng nổ ảnh hưởng văn hoá, kinh doanh và đổi mới sáng tạo.
• Ba trụ cột đóng góp chính: điện ảnh – ẩm thực – thể thao điện tử.

Điện ảnh & Nội dung số – đòn bẩy cảm xúc

Sự kiện	Thông điệp chiến lược
Liên hoan Cannes 2025: Việt Nam tổ chức tuần phim “Vietnam – Dynamic Asia” và quảng bá bối cảnh quay; phim hoạt hình Tre Xanh ra mắt trong hạng mục Directors’ Fortnight.	Định vị VN là điểm đến sản xuất nội dung thay Thái Lan–Philippines; mở cửa ưu đãi hoàn thuế 20 % cho đoàn phim quốc tế.
Quỹ Ảnh hưởng Văn hoá (CIF) – 20 triệu USD/năm cấp vốn 12 phim & 18 web-series	Tạo “IP gốc” để xuất khẩu OTT; giảm lệ thuộc remake Hàn/Thái.

Esport & Âm nhạc – vũ khí Gen Z

Chỉ báo 2025	Ý nghĩa
Arena of Glory Spring 2025 đạt 872 648 người xem đồng thời – kỷ lục loạt giải AoV.	Chứng minh VN lên top 3 Đông Nam Á về thị trường nội dung live-stream; thương hiệu local có thể kiếm tiền toàn cầu.
Đội tuyển Việt vô địch SEA Major 2025, view YouTube toàn cầu > 4,2 triệu	Thể thao điện tử trở thành công cụ ngoại giao thế hệ mới, hấp dẫn nhà tài trợ ngoài khu vực.

Hạ tầng Số – từ vệ tinh đến Data Hub

Dự án	Tiến độ / Ảnh hưởng
LOTUSat-1 – vệ tinh radar “Made in Vietnam” sẽ phóng quỹ đạo đầu 2025; cung cấp ảnh SAR 1 m, chu kỳ lặp 14 ngày.	Chủ động dữ liệu thiên tai & quản trị tài nguyên → giảm chi phí mua ảnh nước ngoài 4 triệu USD/năm.
Vietnam-Asia DX Summit 2025 (Hà Nội, 27-5-2025) – quy tụ chính sách + doanh nghiệp khu vực.	Khẳng định Việt Nam muốn làm trung tâm chuyển đổi số ASEAN, đồng nhịp ADM 2025.

Chủ quyền Dữ liệu = Chủ quyền Quốc gia

• LOTUSat-1 + mạng 5G phủ > 95 % dân số → dòng dữ liệu thô đặt trên lãnh thổ.
• Chiến lược Nhà dữ liệu quốc gia (draft 2024) yêu cầu mọi dữ liệu công dân trú đóng trong IDC nội địa; chuyển ngữ tiếng Việt sang chuẩn XDR để liên thông ASEAN.
• Doanh nghiệp nào biết biến dữ liệu thành dịch vụ (agri-analytics, ESG tracking) sẽ đột phá trước CBAM & khủng hoảng khí hậu.

Hành động ngắn hạn cho cộng đồng

Nhóm	Việc cần làm ngay (6–9 tháng)	Lý do
Creator & Start-up	Đăng ký IP gốc (kịch bản, game) tại Cục Bản quyền; xin tài trợ CIF vòng 2 (deadline 30-11-2025).	Quỹ đang ưu tiên nội dung xuất khẩu – cơ hội tài chính 50–150 k USD.
SME xuất khẩu	Tạo hồ sơ “Brand Vietnam” trên Netflix Marketplace / Amazon Store; tích hợp truy xuất CO₂ (API) vào landing.	Kết hợp soft-power + chuẩn xanh để premium pricing, né CBAM.
Giới trẻ kỹ thuật	Học GIS-SAR & phân tích ảnh vệ tinh (mooc VAST + JICA) để tham gia hệ sinh thái LOTUSat.	Nhu cầu 1 000 chuyên gia SAR tới 2027; lương senior > 2 000 USD/tháng.

Key Takeaways

1. Phở và Pixel: Quyền lực mềm giờ không chỉ là tô phở – mà là khả năng kể chuyện bằng phim, game, dữ liệu.
2. Dữ liệu là lãnh thổ số – LOTUSat-1 giúp Việt Nam “thấy” vùng đặc quyền kinh tế theo thời gian thực, biến ESG & nông nghiệp số thành lợi thế.
3. Công thức Soft-Power 2.0: IP gốc + hạ tầng dữ liệu + kênh toàn cầu = sức ảnh hưởng lâu dài, ít tranh chấp hơn vũ khí cứng.

Ba Thách thức Nội sinh cốt lõi

Khung đánh giá: (1) Chỉ báo định lượng 2025 → 2030 (2) Căn nguyên hệ thống (3) Đòn bẩy hành động 2–3 năm.

Bẫy Thu nhập trung bình & Năng suất lao động

Chỉ báo	Giá trị 2023/24	Cảnh báo 2025–30
GDP đầu người (USD, WB)	4 282 US$ – vẫn dưới ngưỡng “trung bình cao” ≈ 5 500 US$	Nếu tăng < 6 %/năm, VN sẽ “kẹt” thêm ≥ 12 năm
Tăng năng suất lao động 2024	+ 7,09 % sau 3 năm hụt chỉ tiêu	Muốn thoát bẫy → phải duy trì ≥ 8 % liên tục 2025-30
Tỷ lệ FDI công nghệ cao trong tổng FDI	26 % (ước 2024)	Cần > 40 % để tạo “cú kéo” giá trị gia tăng

Nguyên nhân gốc

1. Phụ thuộc gia công (value-add < 20 %).
2. Năng suất TFP cải thiện chậm vì DN nhỏ ít tự động hoá.
3. Lệch kỹ năng – lao động trẻ tập trung ngành dịch vụ thấp giá trị.

Đòn bẩy 24 tháng

• Quỹ “30 k Digital-SME”: cho vay ưu đãi thiết bị tự động hoá < 2 % lãi; đặt KPI tăng TFP ≥ 10 %.
• Thu hút FDI “tier-2 design” (EDA, test) bằng miễn thuế 7 năm + yêu cầu tỷ lệ R&D ≥ 5 % doanh thu tại VN.
• IPO mini-bond trên sàn UpCoM Xanh dành cho startup IP gốc → kéo vốn nội thay vốn gia công.

Biến đổi khí hậu & Sụt Lún tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)

Chỉ báo khoa học mới	Giá trị	Hệ quả
Tốc độ lún trung bình ĐBSCL (InSAR 2024)	1,1 – 2,8 cm/năm, cục bộ > 3 cm	Nhanh gấp ~10 lần mực nước biển dâng (3,3 mm/năm) – nguy cơ 40 % ĐBSCL dưới +1 m vào 2050
Tổn thất lũ – xâm nhập mặn 2024	> 1,3 tỷ US$ (Bộ NN&PTNT)	Làm giảm 10-15 % sản lượng lúa & thuỷ sản

Nguyên nhân gốc

• Khai thác nước ngầm, cát & đê ngăn lũ làm mất bù trừ trầm tích.
• Thiếu định giá carbon/nước nên nông dân không có “tín hiệu giá” chuyển đổi.

Đòn bẩy 24 tháng

1. Sàn carbon nội địa (thí điểm H1-2026) – cấp quota nước & CO₂; thưởng tín chỉ cho mô hình lúa-tôm ít nước (≤ 40 % so mô hình cũ)
2. Quỹ Khí hậu ĐBSCL 10 tỷ US$ – huy động trái phiếu xanh + ODA Pháp/JICA; ưu tiên di dời 100 k hộ dân vùng lún sâu.
3. Hệ thống cảnh báo sớm SAR/IoT: dùng ảnh LOTUSat-1 + cảm biến độ mặn để cảnh báo 72 h, giảm thiệt hại > 30 %.

Khoảng cách Kỹ năng số & STEM

Chỉ báo	Thực trạng	Mục tiêu/QĐ 2025
Lao động có bằng hoặc chứng chỉ (GSO 2023)	Chỉ 27 % – 38 triệu người chưa qua đào tạo	Chiến lược STEM đặt mục tiêu 35 % sinh viên chọn STEM năm 2030
Thiếu hụt kỹ sư bán dẫn (ước tính MIC)	≥ 35 000 vị trí 2025-30	Dự án 50 000 kỹ sư chip đang triển khai với Mỹ & Nhật

Nguyên nhân gốc

• Cung-cầu vênh: trường ĐH đào tạo IT, nhưng thiếu thiết kế vi mạch, an toàn mạng, ESG data.
• DN SME ngại chi phí đào tạo nội bộ.

Đòn bẩy 24 tháng

• Học-đi-đôi-việc: Model “3 + 1” (3 năm ĐH + 1 năm thực tập lương 70 %) với Samsung, Foxconn, VinES.
• Chứng chỉ vi mô (micro-credential) 6-12 tuần về verification, ESG-data, drone-GIS – liên thông tín chỉ đại học để hấp dẫn Gen Z.
• Khấu trừ thuế R&D 200 % cho DN chi > 2 % quỹ lương vào đào tạo kỹ sư chuẩn ABET/ISO.

Ma trận Ưu tiên 2025-2027

Thách thức	Mức cấp bách	Đòn bẩy (high-impact × khả thi)
Bẫy thu nhập TNB	Cao	✔ Quỹ 30 k Digital-SME ✔ Tăng FDI tier-2 design
Biến đổi khí hậu ĐBSCL	Rất cao	✔ Sàn carbon nội địa ✔ Quỹ Khí hậu 10 tỷ US$
Kỹ năng số-STEM	Cao	✔ Model 3 + 1 ✔ Micro-credential ✔ Khấu trừ thuế R&D

Thông điệp hành động (Call-to-Action)

• Chính phủ: ban hành Nghị định Sàn Carbon trước Q1-2026; luật hoá ưu đãi thuế R&D 200 %.
• Doanh nghiệp: đăng ký sandbox chuyển đổi số (MIC) để hưởng vay ưu đãi; lập kế hoạch dual-upskilling (ESG + AI).

Người trẻ: chọn chứng chỉ niche (chip test, SAR-GIS, ESG analytics) – lương khởi điểm 800–1 200 US$/tháng, tăng gấp đôi năng suất cá nhân

Lộ trình hành động 12 tháng (Q3-2025 → Q2-2026)

Mục tiêu: chuyển các phân tích thành bước đi cụ thể cho bốn nhóm chủ thể.

Bảng roadmap tổng quan

Thời gian	Nhà nước (Bộ/ngành)	Doanh nghiệp lớn & Tập đoàn	SME / Start-up	Cá nhân / Lao động trẻ
Q3-2025	• Dự thảo Nghị định Sàn Carbon; lấy ý kiến DN. • Ban hành tiêu chí FDI Tier-2 Design (R&D ≥ 5 %).	• Thiết lập ban ESG nội bộ; chọn đơn vị đo CO₂. • Ký MOU đào tạo 3 + 1 với ĐH/Cty công nghệ.	• Kiểm kê phát thải & chi phí CBAM; lập lộ trình giảm 5 %. • Đăng ký sandbox chuyển đổi số (MIC).	• Chọn 1 chứng chỉ niche (chip test, SAR-GIS, ESG data).
Q4-2025	• Phê duyệt Quỹ Khí hậu ĐBSCL (10 tỷ USD). • Rà soát, gộp 9 cơ chế liên chính phủ kém hiệu quả.	• Hoàn tất báo cáo ESG 2025 theo GRI/ISSB. • Cam kết nội địa hóa linh kiện ≥ 30 % trong 3 năm.	• Nộp hồ sơ ưu đãi 30 k Digital-SME (thiết bị tự động).	• Thực tập có lương trong dự án chip/ESG (tối thiểu 6 tháng).
Q1-2026	• Ban hành Nghị định Sàn Carbon; chạy thử giao dịch. • Công bố “Danh mục sản phẩm chiến lược Dual-Hub” (pin, IC, AI-edge).	• Đầu tư dây chuyền tự động / AI nội kiểm (target giảm scrap 10 %). • Mở quỹ học bổng 200 kỹ sư chip nội.	• Tham gia chợ carbon; mua/ bán tín chỉ thử nghiệm. • Nhận tài trợ CIF vòng 2 (IP nội dung xuất khẩu).	• Hoàn thành micro-credential → x2 lương / nâng vị trí.
Q2-2026	• Báo cáo Quốc hội về tiến độ 50 000 kỹ sư bán dẫn. • Phê duyệt chính sách khấu trừ 200 % thuế R&D.	• Ký hợp đồng OSAT/EDA với đối tác Nhật-Mỹ; đặt labo tại VN. • Xuất lô hàng đầu tiên đạt chuẩn CBAM 0 % phí.	• IPO mini-bond hoặc gọi vốn Seed/Series-A trên UpCoM Xanh.	• Gia nhập mạng lưới ASEAN–EU Young Analyst; nhận mentor quốc tế.

Checklist “việc cần làm ngay”

Nhóm	90 ngày tới	Công cụ/Gợi ý
Cơ quan quản lý	– Thành lập tổ biên soạn Nghị định Sàn Carbon. – Khoanh ngân sách đối ứng Quỹ Khí hậu (ít nhất 500 triệu USD).	Văn phòng Chính phủ + Bộ TN-MT
Doanh nghiệp lớn	– Đo CO₂ theo ISO 14064-1. – Bố trí ngân sách ≥ 0,5 % doanh thu cho R&D bán dẫn hoặc ESG-data.	Big-4 ESG, SEMI-Vietnam
SME / Start-up	– Đăng ký gói vay 30 k Digital-SME. – Kiểm tra mã HS & rủi ro CBAM cho từng sản phẩm.	Ngân hàng Phát triển VN, CBAM portal
Cá nhân	– Chọn 1 khóa “niche skill” (Coursera, VTI, Udacity). – Bắt đầu dự án cá nhân (blog ESG-data, prototyping IC, kênh GIS).	Học bổng Google Career Certificates; cộng đồng VietFuturus Discord

Nguồn nghiên cứu chính

Brand Finance. (2025). Global soft power index 2025: Full report. Brand Finance. https://brandfinance.com

Brand Finance. (2024). Global soft power index 2024: Methodology document. Brand Finance. https://brandfinance.com

European Commission. (2023). Regulation (EU) 2023/956 establishing a carbon border adjustment mechanism. Official Journal of the European Union. https://eur-lex.europa.eu

European Parliament. (2023). Carbon border adjustment mechanism: Legislative briefing PE 698.127. https://www.europarl.europa.eu

General Statistics Office of Vietnam. (2025). Labour and employment survey 2024. Statistical Publishing House.

Government of Vietnam. (2021). Resolution of the 13th National Party Congress (Vols. I–II). National Political Publishing House.

India Exim Bank. (2024). Line of credit projects: Vietnam defence sector (Project brief No. 19). Indian Export–Import Bank.

International Monetary Fund. (2024). Vietnam: 2024 Article IV consultation—Staff report (IMF Country Report No. 24/158). https://www.imf.org

Ministry of Agriculture & Rural Development. (2024). Damage assessment from floods and salinity intrusion in the Mekong Delta 2024. Hanoi: MARD.

Ministry of Defence (Vietnam). (2025, May 31). Speech by Minister Phan Van Giang at the 21st Shangri-La Dialogue. Hanoi: MOD.

Ministry of Natural Resources & Environment. (2024). State of the environment report 2024. Hanoi: MONRE.

Ministry of Planning & Investment, Foreign Investment Agency. (2025). Foreign direct investment report—Q1 2025. Hanoi: MPI.

Samsung Electronics Vietnam. (2025). Samsung Hanoi R&D Center fact sheet. https://samsung.com/vn

Apple Inc. (2025, April 15). Apple expands manufacturing partnerships in Vietnam [Press release]. https://www.apple.com

ASEAN Secretariat. (2025). ASEAN digital masterplan 2025: Mid-term review. Jakarta: ASEAN.

Australian Department of Defence. (2024). Australia–Vietnam comprehensive strategic partnership: Maritime domain awareness cooperation factsheet. Canberra: DoD.

France–Vietnam Joint Declaration. (2025, May 26). Upgrading bilateral relations to a comprehensive strategic partnership. Paris: Quai d’Orsay.

Israel Aerospace Industries. (2025). Vietnam SAR satellite procurement agreement signed [Press release]. https://www.iai.co.il

UNCTAD. (2024). World investment report 2024: Investing in sustainable value chains. United Nations Conference on Trade and Development. https://unctad.org

World Bank. (2024). World development indicators: GDP per capita (constant 2015 US$) – Vietnam. World Bank Open Data. https://data.worldbank.org